Amerikaanse isotopenfabriek naar Veendam: 200 banen

Het Amerikaanse bedrijf Shine Medical Technologies bouwt langs de N33 (nabij industrieterrein Dallen II) bij Veendam een fabriek voor medische isotopen. Dit levert zeker 200 volledige banen op. Het bedrijf heeft 16 hectare grond gekocht. De bouw van de fabriek start in 2023 en duurt 2 jaar. Dit gebeurt op een halve hectare. Andere medische bedrijven kunnen zich hier op termijn ook vestigen.

Wat maakt SHINE?

SHINE maakt medische isotopen, basisstoffen die nodig zijn in onderzoek naar onder meer kanker en de behandeling ervan. Door een revolutionaire techniek maakt het bedrijf isotopen waardoor geen kernreactor meer nodig is. Het productieproces verloopt hierdoor veiliger, schoner en betrouwbaarder. De Europese vestiging in Veendam wordt vanaf 2023 gebouwd.

Voor wie is er werk?

Er is werk voor alle opleidingsniveaus: mbo, hbo en universiteit. Daarnaast is er werk voor toeleveranciers. Tijdens de bouw van de fabriek, die enkele honderden miljoenen euro's kost is er ook veel extra tijdelijke werkgelegenheid. Daarbij wordt gebruikt gemaakt van lokale partijen.   

Waarom is gekozen voor Veendam?

De logistieke mogelijkheden gaven de doorslag; Veendam kwam als beste uit de bus, nadat ruim 50 (!) mogelijke vestigingslocaties in verschillende Europese landen werden bekeken. Harrie Buurlage, directeur SHINE Europa: "Veendam heeft een gunstige ligging. Het ligt langs de N33. We zitten op 30 minuten van het vliegveld in Eelde. Duitsland ligt op een half uur rijden. De Randstad op 2 uur. Ook de innovatie met het UMCG, Rijksuniversiteit Groningen en de Hanzehogeschool Groningen zijn belangrijk voor ons."

Groningse nuchterheid

De mentaliteit van de regio was ook een belangrijk aspect. Buurlage: "Veendam is vergelijkbaar met het Amerikaanse Janesville (daar bouwt SHINE ook een vestiging/red.) en Groningen als provincie met de staat Wisconsin. Deze Amerikaanse regio kent net als Groningen ook een nuchtere doenersmentaliteit met de nodige ambitie. Ook de inzet van zowel de provincie Groningen als gemeente Veendam heeft bijgedragen aan de keuze voor Veendam. Door hun open houding hebben we ons van het begin af aan welkom gevoeld. Natuurlijk speelt ook mee dat ik in Groningen geboren en getogen ben. Ik ken de regio en de mentaliteit hier. We zijn dan ook erg trots dat we onze fabriek mogen vestigen in Veendam."

Wat zijn medische isotopen?

Kanker en hart- en vaatziekten zijn wereldwijd de voornaamste oorzaken van overlijden. 4 van de 5 ernstig zieke patiënten krijgen in hun onderzoeks- en behandelingstraject te maken met
radioactieve stoffen. Dit maakt het mogelijk om kanker en hart- en vaatziekten in een vroegtijdig stadium op te sporen. SHINE maakt hiervoor straks de basisstoffen, de medische isotopen. Dit zijn kleine hoeveelheden radioactieve stoffen met een medische toepassing. Door doorontwikkeling van beschikbare technieken is het steeds meer mogelijk om kankercellen en uitzaaiingen met behulp van medische isotopen op te sporen en te bestrijden. Tot nu toe worden deze medische isotopen wereldwijd nog vooral geproduceerd met behulp van kernreactoren.

SHINE realiseert deze medische isotopen met haar versnellerstechniek waardoor het productieproces veel veiliger, veel schoner, veel betrouwbaarder en veel kosten-effectiever is dan de huidige productietechniek met kernreactoren, vertelt Buurlage. "Met de komst van SHINE naar Veendam en de ontwikkeling hier van deze medische isotopen, zullen Europese patiënten steeds meer betrouwbaar en kosteneffectief onderzocht en behandeld kunnen worden met medische isotopen. De kwaliteit van leven zal jaarlijks voor vele miljoenen Europese patiënten aanmerkelijk verbeteren."  

Compact en veilig zonder reactor  

Om de medische isotopen te produceren, bouwt SHINE deze fabriek. Daarin wordt een kleine hoeveelheid uranium in een deeltjesversneller gesplist. Het materiaal dat hierbij vrijkomt, wordt gebruikt in onderzoek naar kanker en de behandeling ervan. De alternatieve techniek van SHINE zorgt ervoor dat er voor dit proces geen nucleaire reactor nodig is. Met de versneller maakt SHINE deeltjes die ook door een reactor gemaakt worden. De fabriek in de gemeente Veendam heeft met de oppervlakte van een half voetbalveld een compacte omvang. In de fabriek worden 8 versnellers op een rij geplaatst in een kamer onder de grond. Hierin worden de medische isotopen gemaakt.

Buurlage: "Dit gebeurt op een zeer veilige manier in een gesloten systeem. De ervaring die we hebben met onze Amerikaanse fabriek wordt hier ook toegepast. Door de nieuwe SHINE- techniek zijn er honderdmaal minder uraniumsplitsingen nodig, is de fabriek veel veiliger dan bij onderzoeksreactoren en is er veel minder afval. De kleine hoeveelheid radioactief afval die overblijft, wordt afgevoerd en opgeslagen volgens de strenge regels die ook in Nederland gelden. Net als nu gebeurt bij de ziekenhuizen hier in de regio."

Waarom heeft SHINE 16 hectare grond gekocht in Veendam?

De fabriek heeft slechts een halve hectare grond nodig van de beschikbare 16 hectare. "We kopen ruimkte om te groeien. Ook willen we een professiomele uitstraling realiseren. Andere Nederlandse en Europese bedrijven op dit gebied kunnen zich hier ook vestigen", zegt Buurlage.

SHINE heeft haar plannen vanmorgen gepresenteerd in het gemeentehuis van Veendam. De omgeving van de aangekochte locatie is per brief geïmnformeerd. Buurlage zegt in samenwerking met de gemeente Veendam bijeenkomsten/inloopsessies te houden voor de bewoners en belangstellenden.

Foto's: Een schets van de fabriek in Amerika. Zo ongeveer komt de fabriek er in Veendam ook uit te zien. Op de onderste foto van links naar rechts Gerard Lenstra (NOM), wethouder Henk Jan Schmaal en burgemeester Sipke Swierstra van Veendam, Harrie Buurlage van SHINE Europa en gedeputeerde IJsbrand Rijzebol.